Để ngăn ngừa loãng xương và gãy xương, nhiều người đã bổ sung canxi vào cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, nếu bạn bỏ qua một vấn đề nhỏ trong chế độ ăn uống, nó không chỉ ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ và sử dụng canxi mà trong trường hợp nghiêm trọng còn gây ra tình trạng vôi hóa và xơ cứng mạch máu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hôm nay chúng ta sẽ nói về "chế độ ăn nhiều phốt pho" mà có thể nhiều người chưa chú ý tới.

Cái gọi là "chế độ ăn nhiều phốt pho" thường đề cập đến sự kết hợp các loại thực phẩm có hàm lượng phốt pho cao hoặc có khả dụng sinh học về phốt pho cao. Ngoài một số thực phẩm tự nhiên có hàm lượng phốt pho cao, một số thực phẩm chế biến cũng chứa phốt pho ẩn, chẳng hạn như phosphate, một chất phụ gia thực phẩm được sử dụng trong thịt chế biến và đồ uống có ga.

Những nguy cơ của chế độ ăn nhiều phốt pho

1. Ảnh hưởng đến sự hấp thụ canxi

Phốt pho là một chất dinh dưỡng quan trọng cho sự hình thành xương, nhưng nồng độ canxi và phốt pho trong xương người thường được duy trì ở tỷ lệ tương đối cố định (1,6-1,8:1). Về mặt lý thuyết, tỷ lệ canxi-phốt pho cao hơn một chút trong thực phẩm sẽ thúc đẩy quá trình hấp thụ và lắng đọng canxi, thúc đẩy quá trình hình thành cấu trúc xương và sức khỏe xương. Ví dụ, tỷ lệ canxi-phốt pho trong sữa mẹ là 2:1, do đó tỷ lệ hấp thụ canxi cao hơn.

Nếu hàm lượng phốt pho trong thực phẩm quá cao sẽ ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ và sử dụng canxi.

Một mặt, nồng độ phốt pho trong máu tăng sẽ làm giảm quá trình tổng hợp vitamin D₃, dẫn đến giảm tốc độ hấp thu canxi ở ruột. Mặt khác, nồng độ phốt pho trong máu tăng cao sẽ kích hoạt tế bào hủy xương và ức chế tế bào tạo xương, từ đó thúc đẩy quá trình hấp thụ xương, giảm quá trình hình thành xương, giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.

2. Tăng nguy cơ vôi hóa mạch máu

Môi trường có hàm lượng phốt pho cao trong máu cũng có thể gây viêm nội mô mạch máu và thoái hóa các sợi đàn hồi mạch máu thông qua nhiều con đường khác nhau, gây ra và đẩy nhanh quá trình "vôi hóa" các tế bào cơ trơn mạch máu và làm giảm độ đàn hồi của mạch máu. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao và bệnh tim mạch .

Kết quả nghiên cứu triển vọng chỉ ra rằng ở những người có chức năng thận bình thường, việc tăng lượng phốt pho đưa vào (trong khi kiểm soát lượng natri đưa vào) sẽ làm tăng đáng kể huyết áp tâm thu và tâm trương (tức là huyết áp sẽ tăng).

Có ba nhóm người cần đặc biệt cẩn thận về lượng phốt pho hấp thụ

1. Người mắc bệnh thận

Đối với những bệnh nhân mắc bệnh thận, tác hại của chế độ ăn nhiều phốt pho đặc biệt đáng kể - chế độ ăn nhiều phốt pho sẽ làm tăng gánh nặng cho thận, vì vậy trong điều trị bệnh thận mãn tính, người ta thường đặc biệt chú trọng đến việc tránh chế độ ăn nhiều phốt pho.

2. Người bị thiếu canxi mãn tính

Đối với những người bị thiếu canxi mãn tính (hướng dẫn chế độ ăn uống khuyến nghị 800 mg canxi mỗi ngày cho người lớn, nhưng lượng canxi trung bình của người dân Trung Quốc chỉ bằng một nửa lượng khuyến nghị) , nguy cơ của chế độ ăn nhiều phốt pho sẽ rõ ràng hơn và họ cần đặc biệt chú ý đến việc kiểm soát lượng phốt pho trong chế độ ăn uống của mình.

3. Người mắc bệnh tim mạch

Những người mắc bệnh tim mạch (như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch vành, v.v.) cũng nên cố gắng tránh chế độ ăn nhiều phốt pho. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chế độ ăn nhiều phốt pho có tác động đến sự phát triển của bệnh tiểu đường và cả lượng phốt pho quá nhiều hay quá ít đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Đối với những người bình thường có chức năng thận bình thường, họ thường không cần phải lo lắng quá nhiều về việc thỉnh thoảng hấp thụ “phốt pho cao” trong bữa ăn , vì thận có thể điều chỉnh nồng độ phốt pho trong máu để duy trì sự ổn định bằng cách tăng hoặc giảm lượng phốt pho bài tiết qua nước tiểu. Tuy nhiên, nếu sử dụng chế độ ăn nhiều phốt pho trong thời gian dài cũng sẽ dẫn đến tình trạng tăng phốt pho máu, gây rối loạn chuyển hóa canxi-phốt pho, tăng gánh nặng cho thận, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi và làm tăng nguy cơ loãng xương, vôi hóa mạch máu.

Kiểm soát lượng phốt pho hấp thụ vào chế độ ăn uống

Nhiều người có thắc mắc phốt pho có nhiều trong các loại thực phẩm thông thường, vậy nếu chúng ta muốn tránh chế độ ăn nhiều phốt pho, thì có phải chúng ta phải bỏ qua nhiều thức ăn và hy sinh sự đa dạng trong chế độ ăn không?

Câu trả lời là không, mặc dù các loại thực phẩm khác nhau đều chứa phốt pho nhưng hàm lượng lại rất khác nhau và tốc độ hấp thụ phốt pho trong thực phẩm cũng khác nhau. Có thể tóm tắt đơn giản như sau:

Xét về hàm lượng phốt pho, hải sản, thịt động vật, nội tạng động vật, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại hạt có hàm lượng phốt pho cao hơn, trong khi hàm lượng phốt pho trong rau và trái cây tương đối thấp. Trong các loại ngũ cốc, hàm lượng phốt pho trong ngũ cốc nguyên hạt và ngũ cốc hỗn hợp cao hơn trong gạo tinh chế và bột mì trắng.

Thực phẩm giàu phốt pho.

Xét về tỷ lệ hấp thụ phốt pho, nhìn chung, tỷ lệ hấp thụ phốt pho trong thực phẩm động vật cao hơn trong thực phẩm thực vật.

Người bình thường muốn tránh vấn đề “chế độ ăn nhiều phốt pho” trong cuộc sống hàng ngày có thể thực hiện theo các nguyên tắc ăn uống sau:

Đầu tiên, hãy tập trung vào việc hấp thụ các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây, rau tươi và ngũ cốc;

Thứ hai, kết hợp thịt và rau một cách hợp lý, không nên ăn quá nhiều hải sản khô và nội tạng động vật vì cơn thèm ăn nhất thời. Điều này không chỉ giúp tránh hấp thụ quá nhiều phốt pho mà còn tránh được các vấn đề có thể xảy ra như lượng chất béo cao và lượng protein dư thừa.

Thứ ba, kiểm soát lượng thực phẩm chế biến, đặc biệt là các sản phẩm thịt chế biến. Nhìn chung, phốt pho từ nguồn thực phẩm tự nhiên sẽ không dẫn đến tình trạng hấp thụ quá nhiều phốt pho, nhưng việc sử dụng rộng rãi các chất phụ gia hoặc chất bổ sung có chứa phốt pho trong ngành thực phẩm sẽ làm tăng tổng lượng phốt pho mà người tiêu dùng hấp thụ. Để làm cho sản phẩm có hương vị ngon hơn, nhiều loại thực phẩm chế biến sử dụng phosphate phức hợp làm chất giữ ẩm, chất ổn định, chất chống vón cục, chất tạo bọt, chất điều chỉnh độ axit, v.v. trong quá trình chế biến.

Một số loại nước ngọt có ga cũng có thể chứa nhiều phốt pho hơn các loại đồ uống khác. Nguyên nhân là do vị chua của hầu hết các loại nước ngọt có ga đến từ axit photphoric chứ không phải axit hữu cơ như axit citric. Đồng thời, tỷ lệ hấp thụ phốt pho trong những thực phẩm chế biến này rất cao, lên tới 90%, khiến thực phẩm chế biến trở thành "sát thủ phốt pho vô hình" quan trọng.

Cuối cùng, cần nhấn mạnh lại rằng tình trạng tăng phosphat máu lâm sàng thường phổ biến hơn ở những bệnh nhân suy thận, vì chức năng thận suy yếu không thể chuyển hóa và bài tiết phốt pho hiệu quả, dẫn đến nồng độ phốt pho trong máu tăng cao. Với người bình thường, việc bổ sung phốt pho chỉ thông qua chế độ ăn uống hàng ngày thường không dẫn đến tình trạng tăng phosphat máu nên không cần phải quá lo lắng.

Phong Vũ

Theo Người đưa tin