Thiếu máu – nguyên nhân phổ biến nhưng không duy nhất

Thiếu máu là một trong những lý do phổ biến khiến nhiều người bị chóng mặt khi đứng dậy. Khi lượng hồng cầu thấp, cơ thể không vận chuyển đủ oxy đến não, đặc biệt khi thay đổi tư thế đột ngột.

Nguyên nhân gây thiếu máu có thể bao gồm:

Mất máu do chấn thương, kinh nguyệt nhiều

Thiếu sắt, vitamin B12 hoặc folate

Bệnh lý mạn tính (thận, tủy xương...)

Tuy nhiên, nếu bạn không bị thiếu máu mà vẫn thường xuyên chóng mặt khi đứng lên, rất có thể bạn đang gặp phải những nguyên nhân tiềm ẩn nghiêm trọng hơn dưới đây.

Những nguy cơ tiềm ẩn gây chóng mặt và mất thăng bằng khi đứng dậy

Có một tình trạng gọi là hạ huyết áp tư thế đứng, không có nghĩa là huyết áp luôn thấp mà là khi một người đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm, huyết áp sẽ giảm nhanh chóng trong thời gian ngắn. Đây là một trạng thái rất dễ bị hiểu lầm. Người trẻ cũng mắc bệnh này chứ không chỉ riêng người già.

Rối loạn chức năng hệ thần kinh giao cảm

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Kiểu người này bình thường vào ban ngày và mọi thứ đều ổn định khi nằm xuống. Tuy nhiên, khi họ đứng lên, dây thần kinh giao cảm của họ không thể điều chỉnh kịp thời và huyết áp của họ giảm xuống. Đây không phải là bệnh thiếu máu bệnh lý nhưng có liên quan chặt chẽ đến các rối loạn của hệ thần kinh.

Điều thậm chí còn vô lý hơn là nhiều người không hề có tiền sử bệnh tim mạch, nhưng một khi tình trạng hạ huyết áp này xảy ra, toàn bộ cơ thể sẽ có cảm giác như sắp ngất xỉu, thậm chí có thể bị lú lẫn trong một khoảng thời gian ngắn.

Một số người cho rằng đó là hiện tượng đen trước mắt, một số khác lại cho rằng đó là da đầu bị căng, một số khác lại cho rằng đó là hiện tượng chóng mặt. Đây không phải là những khái niệm giống nhau trong y học, nhưng chúng lại được trộn lẫn với nhau, khiến việc xác định nguyên nhân gây bệnh trở nên khó khăn. Trong một cuộc khảo sát trong nước đối với 8.121 bệnh nhân ngoại trú bị chóng mặt, 28,7% bị chẩn đoán nhầm là thiếu máu, nhưng trên thực tế, chỉ có chưa đến 9% trong số họ thực sự bị thiếu sắt.

Tình trạng cứng cơ cổ

Làm việc tại bàn, nhìn vào điện thoại di động hoặc ngồi trong thời gian dài có thể gây căng thẳng cho các mô mềm ở cổ và ảnh hưởng đến lượng máu cung cấp cho động mạch đốt sống. Nếu bạn đứng dậy và cảm thấy chóng mặt vào thời điểm này thì điều đó không liên quan gì đến tim hay bệnh thiếu máu. Thủ phạm có thể nằm ở cổ bạn.

Tình trạng tắc nghẽn tĩnh mạch hồi lưu ở chi dưới

Nhiều người biết rằng đứng hoặc ngồi trong thời gian dài có hại cho cơ thể, nhưng họ không biết rằng nó sẽ có tác động đáng kể đến việc điều hòa huyết áp. Khi chức năng của van tĩnh mạch suy giảm, hiệu quả đưa máu từ chân trở về tim sẽ giảm. Ngay khi bạn đứng dậy, máu không có thời gian để lưu thông lên trên và não bắt đầu bị thiếu máu cục bộ, dẫn đến tình trạng thiếu oxy tạm thời.

Điều thú vị là những người này không gặp bất thường nào khi ngủ vào ban đêm, nhưng lại cảm thấy chóng mặt vào buổi sáng khi tắm rửa hoặc đứng lâu.

Về mặt y khoa, hiện tượng này được phân loại là "rối loạn tuần hoàn tư thế". Có vẻ như nó không liên quan gì đến bệnh thiếu máu, nhưng thực tế nó còn ẩn chứa nhiều tác động hơn cả bệnh thiếu máu. Những chi tiết trong lối sống cũng âm thầm góp phần làm cho hiện tượng này trở nên tồi tệ hơn.

Uống không đủ nước

Dữ liệu theo dõi được tiến hành tại một bệnh viện tuyến ba ở Bắc Kinh cho thấy tỷ lệ mắc chứng chóng mặt tư thế ở những người uống ít hơn 1000 ml nước mỗi ngày cao hơn 41% so với những người uống đủ nước.

Nguyên nhân là do khi thể tích máu không đủ, lưu lượng tim sẽ giảm. Khi tư thế cơ thể thay đổi quá nhanh, huyết áp không thể thích ứng kịp và hiện tượng chóng mặt sẽ xảy ra ngay lập tức. Việc uống nước có vẻ đơn giản nhưng lại có tác động trực tiếp đến khả năng giãn nở của mạch máu.

Ngủ không đủ giấc

Không chỉ vậy, chất lượng giấc ngủ cũng đóng vai trò quan trọng trong những triệu chứng này. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng gần 30% bệnh nhân mất ngủ mãn tính có tình trạng kích thích thần kinh giao cảm quá mức và huyết áp buổi sáng của họ dao động cao hơn nhiều so với người bình thường. Điều này có nghĩa là họ có nhiều khả năng bị thiếu máu não thoáng qua sau khi thức dậy vào buổi sáng. Một số người cũng có thể bị hồi hộp, tay chân lạnh, và trong những trường hợp nghiêm trọng thậm chí là loạn nhịp tim. Tuy nhiên, những hiện tượng này thường bị bỏ qua vì cho rằng đó là “ngủ kém”, bỏ lỡ thời điểm can thiệp sớm.

Tác dụng phụ của các loại thuốc

Không nên bỏ qua tác dụng phụ của các loại thuốc thông thường. Thuốc hạ huyết áp, thuốc chống trầm cảm và thuốc an thần đều có thể gây hạ huyết áp tư thế đứng. Loại tác dụng phụ này không được nêu rõ trong hướng dẫn dùng thuốc nhưng thường gặp trong thực hành lâm sàng. Một số người cao tuổi phải dùng thuốc trong thời gian dài và cơ thể họ kém thích nghi, do đó, bất kỳ sự thay đổi nhỏ nào về liều lượng cũng có thể gây ngất xỉu. Tệ hơn nữa là một số người, mặc dù rõ ràng bị chóng mặt do thuốc, vẫn đi xét nghiệm máu và uống viên bổ sung sắt và kẽm. Kết quả là tình hình ngày càng hỗn loạn và nguyên nhân thực sự của căn bệnh hoàn toàn bị che giấu.

Sự bất thường trong vi khuẩn đường ruột

Bây giờ chúng ta hãy nói về một yếu tố mà hầu hết mọi người không nghĩ tới, đó là sự bất thường trong hệ vi khuẩn đường ruột. Nhiều nghiên cứu chỉ ra kết luận tương tự: rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột, đặc biệt là sự giảm tỷ lệ lợi khuẩn, sẽ ảnh hưởng đến phản ứng viêm mạch máu và tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, do đó ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thần kinh tự chủ. Trong một nghiên cứu đoàn hệ lâm sàng tại Đại học California, Hoa Kỳ, mẫu phân từ 1.219 bệnh nhân bị chóng mặt cho thấy rằng Ở hơn 64% bệnh nhân, số lượng vi khuẩn Bifidobacterium và Lactobacillus trong hệ vi sinh vật đường ruột của họ thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng bình thường và tỷ lệ chóng mặt sau khi đứng dậy cao gấp 2,8 lần so với nhóm đối chứng.

Nhìn bề ngoài, hai điều này có vẻ không liên quan, nhưng nếu chúng ta xem xét chúng theo góc nhìn của trục thần kinh ruột, chúng ta có thể khám phá ra logic ẩn giấu.

Phong Vũ

Theo Người đưa tin