Huyết áp cao không chỉ là một con số bất thường trên máy đo huyết áp, mà còn là một yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Theo một báo cáo của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) năm 2023, khoảng 46% người trưởng thành mắc huyết áp cao không nhận thức được tình trạng của mình, và chỉ 1/5 trong số đó kiểm soát được huyết áp hiệu quả.

Huyết áp tăng cao đột ngột, hay còn gọi là cơn tăng huyết áp cấp cứu (hypertensive crisis), xảy ra khi chỉ số huyết áp vượt quá 180/120 mmHg, có thể gây tổn thương tức thì đến các cơ quan như tim, não, thận và mắt. Những cơn tăng huyết áp này không chỉ xuất hiện ở những người đã được chẩn đoán mắc bệnh, mà còn có thể xảy ra ở những người tưởng chừng khỏe mạnh, đặc biệt khi họ vô tình thực hiện những hành động tưởng chừng vô hại.

Vậy những hành vi nào trong cuộc sống hàng ngày có thể kích hoạt tình trạng này? Dưới đây là 7 nguyên nhân phổ biến nhưng ít được chú ý.

1. Uống quá nhiều cà phê hoặc đồ uống chứa caffeine

Cà phê là thức uống yêu thích của nhiều người để khởi đầu ngày mới, nhưng ít ai biết rằng caffeine có thể gây ra những đợt tăng huyết áp tạm thời. Theo một nghiên cứu được công bố trên Journal of Hypertension (2021), caffeine làm tăng huyết áp tâm thu trung bình 5-10 mmHg trong vòng 1-2 giờ sau khi uống, đặc biệt ở những người không thường xuyên tiêu thụ caffeine. Cơ chế này đến từ việc caffeine kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm co mạch máu và tăng nhịp tim.

Nếu bạn uống nhiều hơn 3 tách cà phê mỗi ngày hoặc kết hợp với các loại nước tăng lực, nguy cơ huyết áp tăng đột ngột sẽ cao hơn, đặc biệt trong những tình huống căng thẳng (Ảnh: Internet)

2. Ngồi quá lâu ở tư thế sai

Ngồi làm việc hàng giờ tại bàn làm việc là thói quen phổ biến trong cuộc sống hiện đại, nhưng ít ai biết rằng tư thế sai khi ngồi có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Theo nghiên cứu từ American Journal of Epidemiology (2022), ngồi lâu với tư thế gù lưng hoặc cổ cúi quá thấp có thể gây áp lực lên các mạch máu lớn, làm tăng sức cản mạch máu và dẫn đến tăng huyết áp tạm thời. Ngoài ra, việc ít vận động khi ngồi lâu cũng làm giảm lưu thông máu, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, từ đó đẩy huyết áp lên cao.

Một thói quen tưởng chừng vô hại như ngồi sai tư thế có thể trở thành “kẻ thù” thầm lặng của sức khỏe tim mạch (Ảnh: Internet)

3. Bỏ qua bữa sáng hoặc ăn sáng không lành mạnh

Bữa sáng được coi là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày, nhưng nhiều người có thói quen bỏ qua hoặc chỉ ăn qua loa với các thực phẩm giàu đường và chất béo. Theo một nghiên cứu được công bố trên Nutrition Journal (2020), những người bỏ bữa sáng có nguy cơ tăng huyết áp cao hơn 20% so với những người ăn sáng đều đặn.

Lý do là khi bỏ bữa sáng, cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng trao đổi chất, làm tăng cortisol và adrenaline, hai hormone gây co mạch và tăng huyết áp. Hơn nữa, việc tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn như bánh ngọt hoặc xúc xích vào bữa sáng cũng có thể làm tăng natri trong cơ thể, một yếu tố trực tiếp đẩy huyết áp lên cao.

4. Nghe nhạc quá to qua tai nghe

Nghe nhạc qua tai nghe là cách thư giãn phổ biến, nhưng âm lượng quá lớn có thể gây ra những tác động không mong muốn. Theo một nghiên cứu từ International Journal of Audiology (2023), tiếp xúc với âm thanh trên 85 decibel trong thời gian dài có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến tăng nhịp tim và huyết áp. Đặc biệt, khi bạn nghe nhạc rock hoặc nhạc có nhịp điệu mạnh với âm lượng lớn, cơ thể có thể phản ứng như đang ở trạng thái căng thẳng, làm huyết áp tăng đột ngột.

Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn đã có tiền sử huyết áp cao (Ảnh: Internet)

5. Sử dụng thuốc không kê đơn một cách bừa bãi

Nhiều người có thói quen tự mua thuốc không kê đơn như thuốc giảm đau (ibuprofen, paracetamol) hoặc thuốc thông mũi để giải quyết các triệu chứng thông thường. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen có thể gây giữ nước và làm tăng huyết áp, đặc biệt ở những người nhạy cảm.

Một nghiên cứu trên European Heart Journal (2021) chỉ ra rằng việc sử dụng ibuprofen liên tục trong 7 ngày có thể làm tăng huyết áp tâm thu trung bình 3-5 mmHg. Thuốc thông mũi chứa pseudoephedrine cũng có tác dụng co mạch, đẩy huyết áp lên cao đột ngột. Vì vậy, việc lạm dụng thuốc không kê đơn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn bạn nghĩ.

6. Ngủ không đủ giấc hoặc thức khuya thường xuyên

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp. Theo một nghiên cứu được công bố trên Sleep Medicine (2022), những người ngủ dưới 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ tăng huyết áp cao hơn 30% so với những người ngủ đủ 7-8 giờ.

Khi thiếu ngủ, hệ thần kinh giao cảm bị kích hoạt quá mức, làm tăng hormone cortisol và adrenaline, dẫn đến co mạch và tăng huyết áp (Ảnh: Internet)

Ngoài ra, thức khuya để xem phim, lướt mạng xã hội hoặc làm việc cũng có thể gây rối loạn nhịp sinh học, khiến cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng mãn tính, làm huyết áp tăng đột ngột vào ban ngày.

7. Uống rượu bia ở mức “vừa phải” nhưng thường xuyên

Nhiều người cho rằng uống một ly rượu vang mỗi ngày là tốt cho tim mạch, nhưng điều này không hoàn toàn đúng với tất cả mọi người. Theo một nghiên cứu từ The Lancet (2020), ngay cả việc tiêu thụ rượu ở mức “vừa phải” (1-2 ly mỗi ngày) cũng có thể làm tăng huyết áp ở một số người, đặc biệt là những người có tiền sử huyết áp cao. Rượu bia làm giãn mạch tạm thời, nhưng sau đó lại gây co mạch và tăng nhịp tim, dẫn đến huyết áp tăng đột ngột. Hơn nữa, uống rượu thường xuyên còn làm tăng nồng độ cortisol, góp phần làm huyết áp mất ổn định.

Huyết áp cao không chỉ là vấn đề của những người lớn tuổi hay có bệnh lý nền, mà có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai nếu không chú ý đến những thói quen tưởng chừng vô hại trong cuộc sống hàng ngày. Để bảo vệ bản thân, hãy xây dựng lối sống lành mạnh, duy trì giấc ngủ đủ, ăn uống cân bằng, và hạn chế những thói quen gây căng thẳng cho cơ thể. Nếu bạn nghi ngờ mình có nguy cơ huyết áp cao, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và kiểm tra huyết áp thường xuyên.

Xem thêm: Trẻ vị thành niên bắt đầu tò mò “chuyện người lớn”, cha mẹ cần có động thái ra sao?

Quỳnh Giang

Theo Người đưa tin