Cơ thể con người là bộ máy hoàn hảo của tạo hóa, khi cơ thể cần nạp năng lượng thì ta có cảm giác đói, khi cơ thể đã hoạt động nhiều thì ta thấy mệt và nghỉ ngơi. Còn khi cơ thể phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh thì một trong những cách để báo hiệu cho “thân chủ” là... nổi hạch.

Ảnh minh họa

“Trạm kiểm soát” tuyệt vời

Hạch thuộc hệ thống bạch huyết giúp hệ miễn dịch của cơ thể làm việc tốt hơn, chúng thường là những khối tròn, hơi cứng, nằm ngay dưới da, khi sờ có thể đau hoặc không đau.

Được ví như như trạm kiểm soát của cơ thể, hạch nằm rải rác ở những khu vực “nhạy cảm”, các “ngã ba, ngã tư”, nhiều nhất là ở vùng cổ, bẹn, nách, sau tai... Thỉnh thoảng hạch “lưu động” xuống các vùng ngực, tay, đùi, bụng... để kịp thời ngăn chặn sự xâm nhập hoặc lây lan của virus ở vùng lân cận đến các bộ phận khác. Hạch tập trung các “chiến binh” bạch cầu. Khi virus, vi khuẩn xâm nhập cơ thể, các chiến binh hạch sẽ “khoanh vùng” rồi sau đó tấn công và tiêu diệt gọn vi khuẩn.

Trong một số trường hợp, cơ thể bị vi trùng tấn công quá nhanh, mạnh với số lượng lớn, các trạm kiểm soát phải tăng cường huy động lực lượng, làm việc quá sức nên hạch sưng to hơn. Còn khi các trạm kiểm soát không thể chống đỡ được và bị “kẻ thù” xâm chiếm, tấn công lại thì hạch càng nổi to. Đó cũng là lúc, sức đề kháng của cơ thể đã suy giảm trầm trọng.

Có lẽ đôi lần bạn đã băn khoăn tự hỏi “không biết bị nổi hạch có sao không?”, “sao tự nhiên mình bị nổi hạch?”. Rồi cũng có không ít bà mẹ phát hoảng khi phát hiện con mình có hạch ở bẹn, đến bác sĩ mới biết do con mọc răng bị sốt nên nổi hạch, chứ không phải bệnh gì nguy hiểm.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Vân, khoa Khám bệnh, Bệnh viện E, Hà Nội, cho biết: nếu hạch ở vùng cổ sưng là triệu chứng của nhiều bệnh khác nhau, nhưng chia thành hai nhóm cơ bản, hạch lành tính và hạch ác tính.

Hạch lành tính

Hạch lành tính xuất hiện khi trên cơ thể có nhiễm trùng. Nếu là vết thương, đau nhức ở tay thì hạch xuất hiện ở nách. Nếu nhiễm trùng, viêm âm đạo, vùng xương chậu hoặc vết cắt ở chân thì hạch xuất hiện ở háng. Nếu răng miệng bị viêm lở do nhiệt, viêm amidan, viêm xoang, họng, mũi... hạch thường nổi ở cổ. Thông thường hạch viêm có kích thước bằng hạt lạc, đậu, khi viết thương khỏi, hạch cũng biến mất sau đó.

Ở giai đoạn cấp tính, vết thương nhiễm trùng, hạch thường sưng to và đau, trên vùng da hạch làm mủ sờ sẽ thấy mềm mềm, nóng rực kèm theo triệu chứng sốt, rét run, đau đầu. Khi vết thương khỏi, hạch có thể nhỏ bớt và có thể tồn tại rất lâu thậm chí nhiều tuần, hoặc bị sơ hóa tồn tại nhiều năm sau đó.

Cũng theo bác sĩ Vân thì hạch viêm là hiện tượng phản ứng của cơ thể nên lành tính, không gây biến chứng và thường không cần điều trị chúng sẽ tự biến mất. Vì vậy, khi thấy có hiện tượng nổi hạch do nhiễm trùng, thay vì lo lắng quá mức bạn hãy tập trung lo chữa khỏi viêm nhiễm, tức khắc hạch sẽ tan. Trừ trường hợp hạch viêm ở giai đoạn cấp hóa mủ mới cần sự can thiệp điều trị của bác sĩ.

Lao hạch xuất hiện do vi trùng lao xâm nhập vào cơ thể, theo bạch cầu tấn công các hạch và gây ra viêm hạch. Hạch lao thường xuất hiện nhiều ở vùng cổ, bẹn với mật độ không đều: cái thì rắn chắc (vôi hoá, xơ hoá), cái thì mềm (viêm lao), cái thì nhũn (bã đậu). Hạch lao thường không đau, đôi khi bị nhầm lẫn với viêm hạch. Nếu để tình trạng bệnh kéo dài, cơ thể sẽ xuất hiện thêm nhiều hạch thành “chuỗi hạch”, vi trùng lao sẽ lây lan sang các bộ phận khác, bệnh lao sẽ nặng nề hơn. Nhất là khi, chữa lao hạch không dứt điểm, uống thuốc không đều, không đủ thời gian, không đủ liều... dẫn đến bệnh kháng thuốc thì khó mà chữa khỏi. Dần dần cơ thể sẽ suy kiệt và nhiều nguy cơ không mong muốn có thể xảy ra.

Hạch ác tính

Hạch ác tính hay còn gọi là ung thư hạch là tình trạng các hạch trong hệ miễn dịch tăng trưởng loạn xạ và không thể kiểm soát được. Có hai loại, ung thư hạch nguyên phát và ung thư hạch di căn do các tổ chức khác di căn vào hệ thống bạch huyết.

Ung thư hạch nguyên phát có triệu chứng đầu tiên khi trên cơ thể xuất hiện một hoặc nhiều hạch, trong đó xuất hiện ở cổ là 70%, ở nách là 10%, 10% ở bẹn, còn là có thể nằm sâu trong cơ thể. Hạch thường to, không đau và không biến mất. Sau đó, cơ thể sụt cân trong khi vẫn ăn uống bình thường, sốt, ho khó thở, đau ngực, mệt mỏi kéo dài, bụng đau hoặc phình như cảm giác đầy hơi, cơ thể yếu dần...

Ung thư hạch thường gặp ở độ tuổi trên 60, một số khác có thể gặp ở trẻ em và thanh niên. Nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời ung thư nguyên phát có thể chữa khỏi hoặc kéo dài thời gian sống trên 10 năm.

Ung thư hạch do bệnh lý ác tính từ một tổ chức khác di căn vào hệ thống hạch bạch huyết, hạch thường là rắn. Nếu ung thư vú di căn vào hạch nách, ung thư xương, dạ dày, phế quản, vòm họng di căn hạch vào vùng thượng đòn, ung thư tử cung, tinh hoàn di căn hạch bẹn. Sau đó hạch có thể phát triển nhanh và chạy “lung tung” khắp cơ thể thành các khối hạch. Cơ thể suy sụp nhanh, khả năng chữa khỏi rất ít.

Cơ thể nổi hạch, điều đó không có nghĩa bạn đang mắc chứng bệnh gì nghiêm trọng. Đó là biểu hiện tự nhiên của cơ thể để chống đỡ để ngăn chặn và loại bỏ vi trùng, bệnh tật khỏi cơ thể. Hạch lành tính chiếm đa số, thường xuất hiện ở trẻ em. Hạch ác tính thường gặp ở người già, tuổi trung niên.

Nếu thấy cơ thể xuất hiện hạch, thay vì lo lắng thái quá, trước tiên bạn hãy kiểm tra toàn bộ cơ thể nhưng không có bất cứ dấu hiệu viêm nhiễm hãy thăm khám bác sĩ. Thông qua các xét nghiệm, siêu âm, lấy sinh thiết... bác sĩ sẽ cho bạn biết chính xác tình trạng sức khỏe từ đó có cách xử lý kịp thời.

Anh Minh

 Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình