Có thể chúng ta không biết nhưng dù hành vi bất thường của cơ thể nhỏ đến đâu thì cũng đều có lý do đằng sau. Việc ngoáy mũi thường xuyên có vẻ như là một hành động nhỏ, nhưng thực tế nó có thể là một cơ chế phản ứng tích tụ qua nhiều năm và liên quan đến các khía cạnh tâm lý, môi trường và sinh lý. Đừng vội cười người khác. Có thể bạn đã từng mắc phải nhưng không nhận ra.

Hầu hết mọi người ngoáy mũi không phải để lau nước mũi mà là hành vi vô thức. Một nghiên cứu đã theo dõi 132 người có thói quen ngoáy mũi và hơn 60% trong số họ cho biết họ ngoáy mũi "một cách vô thức" chứ không phải do khoang mũi bị tắc.

Những hành động này có vẻ vô hại, nhưng thực tế chúng có thể liên quan đến căng thẳng và lo lắng. Những người bị lo lắng mãn tính thường có những hành vi lặp đi lặp lại như cắn móng tay, kéo góc quần áo, gãi da đầu và ngoáy mũi.

Trong khoa học hành vi, điều này được gọi là "hành động thói quen tập trung vào cơ thể". Không phải do khó chịu ở mũi mà là do cơ thể đang tìm lối thoát để giải tỏa căng thẳng.

Kiểu hành vi này sẽ tăng lên đáng kể, đặc biệt là khi đối mặt với người lạ, những tình huống căng thẳng hoặc cảm thấy chán nản. Nhiều người bỏ qua điểm này nhưng đây chính là điểm khởi đầu của vấn đề.

Tổn thương khoang mũi

Một khi đã trở thành thói quen, khoang mũi sẽ tiếp tục bị tổn thương cơ học. Niêm mạc bên trong khoang mũi rất mỏng và được bao phủ dày đặc bởi các mạch máu.

Việc ngoáy mũi liên tục có thể gây tổn thương niêm mạc, dẫn đến chảy máu và hình thành vảy ở những trường hợp nhẹ, hoặc vỡ mao mạch và thậm chí gây loét vách ngăn mũi ở những trường hợp nặng .

Số liệu thống kê từ một phòng khám tai mũi họng trong nước cho thấy, rách niêm mạc mũi do ngoáy mũi chiếm tới 24,7% các trường hợp chảy máu mũi. Những người này thường không có tiền sử chấn thương, chỉ bị chấn thương mãn tính do thói quen hàng ngày gây ra.

Một số người cho rằng chảy máu mũi là do khô, nhưng thực tế ngón tay mới là "vũ khí" lớn nhất.

Vảy mũi là cách cơ thể tự phục hồi, nhưng nếu bạn tiếp tục cạy chúng, nó sẽ tạo thành một vòng luẩn quẩn của vảy-vỡ-chảy máu. Theo thời gian, cấu trúc niêm mạc sẽ mỏng hơn, sức đề kháng yếu đi, vi khuẩn dễ xâm nhập hơn.

Nhiễm trùng mũi

Khi nói đến nhiễm trùng, chúng ta không nên xem nhẹ. Các ngón tay không sạch. Ngay cả sau khi rửa tay, vi khuẩn gây bệnh vẫn có thể dễ dàng tồn tại giữa các móng tay của bạn . Khoang mũi không phải là nơi vô trùng. Nó được kết nối với cổ họng, miệng và ống tai thông qua màng nhầy.

Khi niêm mạc bị tổn thương, vi khuẩn sẽ có cơ hội đột phá. Có một loại vi khuẩn kháng thuốc có tên là Staphylococcus aureus, rất phổ biến trong khoang mũi. Ban đầu nó chỉ ẩn núp trên bề mặt, nhưng một khi đã xâm nhập vào vết thương, nó sẽ gây ra tình trạng mưng mủ tại chỗ, đỏ, sưng và thậm chí là viêm mô tế bào.

Nghiêm trọng hơn, nó có thể gây nhiễm trùng nội sọ. Đừng nghĩ rằng điều đó nghe có vẻ cường điệu. Thực tế có những trường hợp viêm màng não lây truyền từ nhiễm trùng mũi.

Phẫu thuật càng thường xuyên và mạnh thì niêm mạc càng mỏng và nguy cơ càng cao. Vấn đề là hầu hết mọi người đều không nghĩ rằng việc ngoáy mũi có gì sai. Họ quan tâm nhiều hơn đến việc có đờm hay không hoặc liệu người khác có nhìn thấy nó hay không, hơn là khả năng bị nhiễm trùng.

Khoảng cách nhận thức này khiến nhiều vấn đề bị bỏ qua trong một thời gian dài và mọi người chỉ bắt đầu hối hận khi thiệt hại đáng kể xảy ra.

Ảnh hưởng tới chức năng mũi

Khoang mũi không chỉ là nơi khởi đầu của đường hô hấp mà còn có chức năng lọc, sưởi ấm và làm ẩm không khí. Khi hành vi ngoáy mũi làm gián đoạn trạng thái tự nhiên của niêm mạc mũi, nó sẽ khiến lông mũi rụng và các tuyến tiết dịch bất thường, dẫn đến khô khoang mũi và tăng cảm giác có dị vật.

Nhiều người cảm thấy rằng càng cạy thì càng ngứa, và càng ngứa thì càng muốn cạy nhiều hơn. Nguyên nhân là do các chất giống histamine được giải phóng trong quá trình tự phục hồi của khoang mũi, gây kích thích dây thần kinh tại chỗ và làm tăng cảm giác khó chịu.

Có một thuật ngữ gọi là "hội chứng nhạy cảm mũi", đây là phản ứng bệnh lý do thói quen ngoáy mũi trong thời gian dài. Đây là tình trạng viêm thần kinh và không thể chữa khỏi bằng thuốc nhỏ mũi. Trạng thái này sẽ kéo dài trong thời gian dài và một khi đã hình thành thì rất khó có thể đảo ngược.

Điều đáng chú ý là một số người có thói quen ngoáy mũi, thậm chí họ còn làm như vậy sau bữa ăn, trong lúc xem TV hoặc khi lái xe. Về mặt y khoa, đây được phân loại là biểu hiện nhẹ của "rối loạn phổ ám ảnh cưỡng chế".

Mặc dù không giống như chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế nghiêm trọng, nhưng nếu không can thiệp, tình trạng này có thể dần dần hình thành sự phụ thuộc về hành vi mạnh mẽ hơn.

Nghiên cứu tâm lý học hành vi đã phát hiện ra rằng có một mối tương quan nhất định giữa hành động ngoáy mũi và giải phóng dopamine. Khi một người cảm thấy vui thích sau khi hoàn thành một hành động, khả năng lặp lại hành động đó sẽ tăng lên.

Cơ chế này tương tự như việc ăn hạt dưa, gọi đồ ăn mang về và xem video ngắn. Nếu nguồn gốc của sự lo lắng không được giải quyết, hành vi đó sẽ ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Nhiều người coi hành vi này là một vấn đề nhỏ, nhưng thực tế đây là cách cơ thể nhắc nhở bạn rằng một số căng thẳng vẫn chưa được giải quyết.

Điều ít được chú ý hơn là khoang mũi chính là tiền đồn của phổi. Tình trạng mũi kém sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của đường hô hấp dưới. Dữ liệu y tế cho thấy tình trạng kích ứng mũi mãn tính có thể làm suy yếu hàng rào miễn dịch ở vòm họng , khiến nhiều hạt gây bệnh xâm nhập trực tiếp vào khí quản và phổi.

Đặc biệt ở những khu vực ô nhiễm không khí nghiêm trọng và có nhiều chất gây dị ứng, một khi hàng rào mũi bị tổn thương, tần suất các cơn hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính sẽ tăng lên.

Các cuộc khảo sát lâm sàng cho thấy tỷ lệ mắc bệnh viêm phế quản mãn tính ở những người có thói quen ngoáy mũi thường xuyên cao gấp 2,3 lần so với dân số nói chung. Không nhiều người chú ý đến dữ liệu này nhưng nó có ý nghĩa rất lớn đối với việc bảo vệ hệ hô hấp .

Nhiều người dễ bị cảm lạnh và ho vào mùa đông và cho rằng đó là do thời tiết lạnh. Trên thực tế, đó là do chức năng của khoang mũi đã bị tổn thương từ lâu, chỉ là họ không nhận ra mà thôi.

Một số người biết rằng ngoáy mũi là xấu và muốn thay đổi, nhưng họ không thể kiểm soát được. Trên thực tế, chìa khóa đằng sau điều này là cơ chế thay thế vẫn chưa được thiết lập thành công. Bạn không thể chỉ dựa vào ý chí để ngăn chặn nó, mà phải tìm cách khác để chuyển hướng hành vi đó. Ví dụ, khi tay bạn sắp chạm đến mũi, hãy lập tức nắm chặt tay hoặc chạm vào các bộ phận khác để phá vỡ chuỗi hành động.

Đồng thời, cần kết hợp chăm sóc mũi như rửa mũi bằng nước ấm hằng ngày, tăng độ ẩm không khí, điều chỉnh chế độ ăn uống để giảm khả năng khô mũi.

Nếu có dịch tiết trong mũi, hãy dùng tăm bông quấn trong khăn giấy để nhẹ nhàng làm sạch mũi thay vì dùng móng tay ngoáy trực tiếp. Thói quen được hình thành thông qua sự lặp lại, và việc sửa đổi thói quen cũng vậy. Nhiều người thất bại vì họ không tìm cho mình đủ con đường thay thế.

Ánh Dương

Theo Người đưa tin