Bạn sẽ chỉ hưởng lợi từ thiền khi bạn biết thực hiện đúng tư thế, đúng vị trí.
Từ thẳng thành cong
Vì công việc quá áp lực, nên chị Thu Hòa (Hoàng Mai, Hà Nội) luôn cảm thấy stress. Nghe mọi người mách ngồi thiền, tập yoga sẽ ổn định tâm trí nên chị quyết tâm học theo. Chị học theo một số hướng dẫn thiền trên internet rồi tận dụng mọi nơi, mọi chỗ để tập thiền, ngay cả trên giường ngủ có đệm dày.
Do nôn nóng muốn có kết quả ngay nên chị chỉ tập trung vào các động tác ở cơ lưng và bụng. Kết quả là sau vài buổi tập, chị lại thấy lưng đau nhức, cứng đờ. Đến viện khám, bác sỹ kết luận chị bị viêm cơ lưng. Còn khi tham vấn chuyên gia về yoga thì chị được biết hệ quả là do chị ngồi thiền sai, ngồi trên đệm khiến tư thế không thẳng, nếu tiếp tục kéo dài cách thiền đó thì sẽ bị vẹo cột sống.
![]() |
Chuyên gia Nguyễn Anh Tuấn, Chủ nhiệm Câu lạc bộ YOYO YOGA (Nhà Truyền thống - Thư viện - tầng 2, 30 Nguyễn Phong Sắc, Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: Thiền là sự tập trung tư tưởng vào một điểm hay một đề mục duy nhất để dần dần đạt đến tình trạng trống rỗng, không còn vướng mắc vào bất cứ một ý niệm nào.
Duy trì tình trạng tập trung này trong một thời gian nhất định vừa giúp thư giãn thần kinh lại có thể chữa bệnh. Để thiền được người tập cần tập luyện từ từ và nâng cao dần, cần sự tĩnh tâm bởi thiền giúp bạn kiềm chế cảm xúc, tỉnh thức hơn để nhìn nhận, xem xét vấn đề rõ hơn. Thiền sai cách không chỉ làm hại đến tâm trí mà cả thể chất cho người tập.
Về mặt cơ thể, tư thế ngồi thiền đúng là cột sống phải thẳng, không nghiêng bên trái hoặc bên phải, không cúi về phía trước cũng không ngả về phía sau, từ đỉnh đầu (bách hội) đến huyệt hội âm phải thẳng hàng. Thiền đúng tư thế có thể giúp cải thiện tình trạng vẹo cột sống bởi những người luyện tập thiền thường xuyên có xu hướng tập trung vào bên trong tâm trí và cơ thể, điều đó giúp kéo thẳng gai cột sống một cách tự nhiên.
Tuy nhiên, nếu sai tư thế lâu ngày thì cũng sẽ gây ra hệ quả là cong vẹo cột sống và gù lưng. Cột sống bị suy yếu sẽ cản trở toàn bộ hệ thống thần kinh, dẫn đến một loạt các vấn đề về sức khỏe như đau lưng, đau cơ, tê liệt toàn thân, khó vận động các chi, làm suy yếu hệ hô hấp và tiêu hóa, giảm khả năng kiểm soát của ruột và bàng quang. Một bài tập yoga thường trải qua 5 bước: thiền, khởi động, tập luyện, xoa bóp và thư giãn. Nếu sai bước thiền thì tức là sai cả quá trình, ảnh hưởng đến chất lượng tập.
Nhiều người sai tư thế thiền là do chọn vị trí ngồi nghiêng, ngồi trên tấm đệm thụt lún, thiền nơi không yên tĩnh, vừa thiên vừa quay nghiêng ngả do có ai đó hỏi chuyện…
Dẫn đến hoảng loạn tâm trí
Anh Tuấn cho viết thêm, khi thiền tĩnh, người tập ngồi bất động, tập trung vào hơi thở. Việc ngồi thiền sai cách không chỉ gây tổn hại đến cột sống của người tập mà bản thân họ còn có thể rơi vào trạng thái hôn trầm. Tư thế sai, khí huyết không lưu thông làm loạn khí, tâm trí không linh hoạt, cảm giác hôn trầm (trạng thái nửa ngủ, nửa mê, không có sự tỉnh táo, sáng suốt) lâu dần sinh ra bệnh tật.
Người mới tập cần có người hướng dẫn thiền đã có kinh nghiệm. Nếu tập mà buồn ngủ, tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến hệ quả sau này làm gì cần đến sự tập trung cũng có cảm giác buồn ngủ và không thể tập trung được.
Bản thân người tập sẽ không nhận ra mình đang rơi vào trạng thái hôn trầm nếu không có người giám thiền quan sát, hướng dẫn. Việc không sửa chữa thì lâu dần sẽ thành bệnh, người lúc nào cũng trong trạng thái lơ mơ, không tập trung.
Những lưu ý để thiền đúng cách
![]() |
Anh Tuấn cho hay, tư thế ngồi thiền tốt như tư thế kiết già (Tư thế toàn kiết già là hai chân được khoá vào nhau. Trước hết đặt bàn chân phải lên đùi trái rồi để bàn chân trái lên đùi phải. Kéo sát chân vào trong thân để ngồi được lâu hơn. Bàn tay trái để lên bàn tay phải hoặc ngược lại. Hai bàn tay để lên hai lòng bàn chân, những ngón tay chồng lên nhau, hai đầu ngón tay cái chạm vào nhau nằm ngay chiều rốn, cùi chõ ôm hông), hoa sen… bởi đây là tư thế thẳng, vững chãi.
Với người mới tập, người già vào tư thế thiền rất khó nên có thể sử dùng sự hỗ trợ như bồ đoàn hoặc khăn bởi yêu cầu của tư thế là đầu gối phải dưới hông (thấp hơn hông) để có thể thả lỏng hoàn toàn cơ thể. Tuy nhiên, bồ đoàn hoặc miếng lót không được quá cao, tạo thế chênh vênh, mất cân bằng cho người tập. Khi ngồi phải ngồi đúng trọng tâm bồ đoàn, nếu không tư thế sẽ nghiêng vẹo.
Tay có thể để úp hoặc ngửa, quan trọng là vai xuôi, thả lỏng sao cho thật thoải mái. Nhất định phải giữ cho cột sống thẳng, thân thể thoải mái nhất, không gò bò, lên cơ khó chịu vì trong khi thiền sâu có một luồng năng lượng mạnh mẽ chạy dọc cột sống lên não. Không được cong hay gập người.
Ngồi trên mặt cứng như sàn nhà và không ngồi trên giường đệm. Không thiền ở những vị trí nghiêng. Với một số người gặp phải các vấn đề về cột sống thì có thể nằm thiền, đứng thiền nhưng vẫn phải chuẩn tư thế, không cong vẹo.
Thiền chỉ sử dụng năng lượng chứ không dùng sức nên rất cần sự từ tốn, kiên trì. Tùy theo sức cơ thể mà bạn có thể ngồi lâu hay ít.
Điều quan trọng là cần tập luyện đều đặn hằng ngày, mỗi ngày một hoặc hai lần. Khi mới tập có thể ngồi khoảng 15 phút/lần, dần dần tăng lên. Sau một thời gian, khi não bộ đã ghi nhận thói quen thiền thì việc ngồi đúng tư thế, nhắm mắt, đầu lưỡi chạm nhẹ nướu răng trên hay giãn mềm cơ bắp sẽ hình thành nên những phản xạ có điều kiện giúp người tập đi vào trạng thái thiền định.
Để tọa thiền cần có không gian thiền riêng biệt, không bị ảnh hưởng của bên ngoài, tĩnh tại, nhẹ nhàng; ăn uống có chừng mực và giảm thiểu những mối giao tiếp thế sự; bỏ qua những toan tính, lo âu, nghĩ suy ngay cả ý niệm muốn thành Phật.
Bạn nên bắt đầu tọa thiền vào buổi sáng sớm thức dậy, trước khi tập thể dục, ăn sáng và nên mặc quần áo bằng vải mềm, rộng rãi.
Mai Lan
Theo tạp chí Sống Khỏe