1. Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích (IBS - Irritable Bowel Syndrome) là hiện tượng ruột bị rối loạn chức năng, tái đi tái lại nhiều lần, nhưng khi người bệnh đi khám hoặc làm các xét nghiệm đều không tìm ra các tổn thương về giải phẫu, cũng như tổ chức sinh hoá ở ruột.

Ở Việt Nam, hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng chức năng hoặc viêm đại tràng mãn tính. Đây là một trong những bệnh về đường ruột phổ biến, nhiều người mắc phải với tỷ lệ mắc từ 5-20% dân số, tuỳ thuộc vào vùng dân cư. Hội chứng này lành tính, tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng lại ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng chức năng hoặc viêm đại tràng mãn tính - (Ảnh minh họa: healththoroughfare)

2. Nguyên nhân chủ yếu gây nên hội chứng ruột kích thích

Đến nay giới khoa học chưa tìm ra  nguyên nhân chính xác gây nên hội chứng ruột kích thích. Thế nhưng, các nhà khoa học cũng đã tìm ra một số yếu tố liên quan mật thiết đến bệnh nói chung và sức khỏe đường ruột nói riêng. Dưới đây là một số nguyên nhân gây nên hội chứng ruột kích thích, bạn có thể tham khảo:

- Stress: Thường xuyên căng thẳng do công việc, lo âu quá mức có thể khiến các triệu chứng xuất hiện hoặc biểu hiện ngày một nặng hơn.

- Thực phẩm: hội chứng ruột kích thích có thể xuất hiện khi ăn một số thực phẩm nhất định. Điều này tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người.

- Nhiễm khuẩn đường tiêu hoá.

- Tác dụng phụ khi sử dụng kháng sinh.

- Sự thay đổi nồng độ hormone trước và trong chu kỳ kinh nguyệt.

- Yếu tố di truyền.

3. Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích là gì?

Bạn biết không, các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể thay đổi theo thời gian. Ví dụ, tùy vào từng giai đoạn tuổi tác khác nhau, người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng khác nhau. Thậm chí, đôi khi các triệu chứng có thể tái phát trở lại sau một thời gian biến mất. Nhìn chung, hội chứng ruột kích thích thường biểu hiện bằng các triệu chứng như: Đau bụng, táo bón và tiêu chảy. Trong đó:

- Đau bụng: Đau bụng do hội chứng ruột kích thích thường không có đặc điểm gì cụ thể, không có vị trí nhất định, có thể đau dọc khung đại tràng, đau nhiều hơn sau khi ăn hoặc đôi khi chưa ăn xong đã có cảm giác đau. Nhiều trường hợp cũng có thể đau do lạnh bụng. Cảm giác đau có thể chỉ diễn biến 1-2 ngày nhưng cũng có thể kéo dài nhiều ngày. Một tháng có thể đau vài lần, nhưng cũng có trường hợp nhiều tháng mới đau một lần.

- Táo bón và tiêu chảy: Với trường hợp táo bón thường kèm theo dịch nhầy bọc ngoài phân. Một điểm cần lưu ý khác chính là phân không bao giờ lẫn máu, nếu có thì chắc chắn không phải là hội chứng ruột kích thích.

Ngoài đau bụng, táo bón và tiêu chảy, khi mắc hội chứng ruột kích thích người bệnh có thể gặp phải các rối loạn khác điển hình như:

- Bụng đầy hơi, cảm giác nặng bụng.

- Nhức đầu.

- Mất ngủ.

- Trung tiện nhiều, cảm giác đi chưa hết phân.

Nhìn chung, hội chứng ruột kích thích là nỗi ám ảnh đối với nhiều người, khi có các biểu hiện trên, bệnh nhân cần đến các cơ sở y tế để được khám và làm các xét nghiệm cần thiết, xác định bệnh để được điều trị kịp thời.

Hội chứng ruột kích thích là nỗi ám ảnh đối với nhiều người -(Ảnh minh họa: Internet)

4. Đối tượng nguy cơ bệnh Hội chứng ruột kích thích

Các đối tượng có nguy cơ cao mắc hội chứng ruột kích thích bao gồm:

- Những người dưới tuổi 45.

- Những người thường xuyên lo âu, trầm cảm hoặc trong trạng thái tinh thần không ổn định.

- Nữ giới có khả năng mắc hội chứng ruột kích thích cao hơn nam giới hai lần.

- Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh về đường ruột.

- Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em cũng đang ngày càng phổ biến. Căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ trẻ em mắc hội chứng ruột kích thích. Căng thẳng làm tăng tốc độ của ruột già và làm chậm tốc độ dạ dày của trẻ. Căng thẳng ở trẻ em thường gặp khi các con có một kỳ thi rất quan trọng, khi nhìn thấy cha mẹ của mình cãi nhau và bắt đầu cảm thấy lo lắng.

5. Hội chứng ruột kích thích được chẩn đoán như thế nào?

Thực tế, không có xét nghiệm cụ thể nào để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích. Để chẩn đoán chính xác bệnh, các bác sĩ sẽ xem các triệu chứng mà bạn đang gặp phải có “khớp” với định nghĩa của hội chứng ruột kích thích hay không. Từ đó, bác sĩ sẽ chỉ định bạn thực hiện một vài xét nghiệm loại trừ một số bệnh như:

- Dị ứng thực phẩm, bất dung nạp thức ăn chẳng hạn như không dung nạp đường sữa

- Nhiễm trùng

- Thiếu hụt enzyme do tuyến tụy không giải phóng đủ enzyme để tiêu hóa hoặc phân hủy thức ăn

- Các bệnh về đường ruột như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn

Bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện một số xét nghiệm dưới đây để xác định xem bạn có bị hội chứng IBS hay không:

Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện một số xét nghiệm dưới đây để xác định xem bạn có bị hội chứng IBS hay không:

- Nội soi trực tràng, đại tràng để xem có các dấu hiệu tắc nghẽn hoặc viêm trong ruột hay không

- Nội soi đường tiêu hóa trên nếu bạn bị ợ nóng hoặc khó tiêu

- Chụp X-quang

- Xét nghiệm máu để loại trừ nguy cơ thiếu máu, các vấn đề về tuyến giáp và dấu hiệu nhiễm trùng

- Xét nghiệm phân

- Chụp khung đại tràng.

- Các xét nghiệm không dung nạp đường sữa, dị ứng gluten hoặc bệnh celiac

- Các xét nghiệm tìm kiếm các vấn đề với cơ ruột.

6. Các biện pháp điều trị hội chứng ruột kích thích

Về chế độ dinh dưỡng

Để trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích, chế độ ăn uống hàng ngày đóng vai trò rất quan trọng. Dưới đây là một số bí quyết bổ sung dinh dưỡng hàng ngày, bạn có thể thử:

- Trước tiên, người bệnh cần kiêng khem những thức ăn dễ gây nên tình trạng dị ứng như tôm, cua, cá hay các loại thức ăn khó tiêu như khoai lang... Tránh dùng các thức uống hoặc thực phẩm có chứa caffeine như cà phê, trà, nước tăng lực và soda.

- Các thực phẩm gây hội chứng ruột kích thích thường là ớt đỏ, hành lá, rượu vang đỏ, lúa mì và sữa bò… nên người bệnh cũng cần hạn chế bổ sung. 

- Bổ sung thêm các loại thực phẩm như trái cây, rau, ngũ cốc và các loại hạt vào thực đơn mỗi ngày để cung cấp chất xơ cho cơ thể.

- Uống ít nhất ba đến bốn ly nước mỗi ngày.

- Chia nhỏ các bữa ăn.

- Ghi chép về các loại thực phẩm mà bạn ăn để tìm ra loại thực phẩm gây hội chứng này ở ruột.

Để trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích, chế độ ăn uống hàng ngày đóng vai trò rất quan trọng - (Ảnh minh họa: Medium)

Về chế độ sinh hoạt:

- Luyện tập đi ngoài ngày một lần vào buổi sáng, có thể xoa bóp bụng trước khi đi ngoài để kích thích gây cảm giác đi ngoài.

- Không hút thuốc.

- Chú ý thư giãn cơ thể bằng cách tập thể dục nhiều hơn hoặc tránh làm việc quá sức.

Về việc dùng các thuốc điều trị hội chứng ruột kích thích:

Một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị hội chứng ruột kích thích như: Các thuốc chống co thắt loại hướng cơ, chống táo bón, chống tiêu chảy, chống sinh hơi, thuốc an thần, thuốc triệt khuẩn ruột

6. Cách phòng ngừa hội chứng ruột kích thích

Vì nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích vẫn chưa rõ ràng nên giới chuyên môn chưa có nguyên tắc chuẩn mực nào để phòng tránh. Tuy nhiên, có thể thực hiện các phương pháp sau để giảm thiểu nguy cơ:

- Có chế độ ăn uống khoa học: Cố gắng ăn vào thời gian cố định trong ngày và không bỏ bữa.

- Uống nhiều nước và bổ sung nhiều thực phẩm nhiều chất xơ như rau củ quả.

- Tránh các thực phẩm nhiều chất béo, dầu mỡ, thực phẩm khó dung nạp lactose, thực phẩm cay.

- Tránh các đồ uống có ga và các chất kích thích như rượu, bia, cà phê.

- Không ăn thức ăn để lâu hoặc điều kiện bảo quản không tốt.

- Không ăn thức ăn khó tiêu, dễ gây đầy hơi: khoai, sắn, bánh ngọt nhiều bơ, hoa quả nhiều đường như cam, quýt, xoài, mít.

- Sử dụng thuốc đúng liều lượng theo kê toa của bác sĩ.

- Tập thể dục thường xuyên, cố gắng có những vận động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày.

- Thư giãn, không để bị trầm cảm, lo lắng quá mức.

7. Một số loại thực phẩm người bị hội chứng ruột kích thích nên ăn

Để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh cần kết hợp sử dụng thuốc và xây dựng chế độ ăn uống phù hợp. Dưới đây là một số loại thực phẩm người bị hội chứng ruột kích thích nên ưu tiên bổ sung:

- Thịt nạc bao gồm thịt gà, nạc heo, nạc bò: Bổ sung protein sẽ không làm người bệnh bị đầy hơi, khó chịu, mà còn giúp ngăn ngừa chất béo trong mỡ động vật kích hoạt phản ứng viêm của cơ thể.

- Trứng: Trứng được xem là lựa chọn an toàn cho người bị hội chứng ruột kích thích. Người bệnh có thể luộc chín, hấp hoặc ốp la để thưởng thức các món ngon từ nguyên liệu này.

- Các loại cá giàu omega-3: Axit béo omega-3 có khả năng chống viêm, do đó việc bổ sung lượng omega-3 có thể giúp hỗ trợ điều trị hội chứng ruột kích thích. Các loại cá giàu omega-3 bao gồm cá hồi, cá trích, cá thu, cá mòi, cá tuyết đen, cá thịt trắng…

- Các loại rau củ Formap thấp: Fodmap là khái niệm chỉ các carbohydrate chuỗi ngắn được hấp thu kém qua đường tiêu hóa. Thực phẩm chứa Fodmap khiến đường ruột khó hấp thụ, gây ra đầy hơi, chướng bụng, có thể đi kèm tiêu chảy hoặc táo bón. Vì thế, bị hội chứng ruột kích thích nên bổ sung các loại rau củ Fodmap thấp như: Cà chua, bí đao, cải thìa, bắp cải, cải xoăn, cải bó xôi khoai lang, khoai tây, ớt chuông… 

- Các loại trái cây Formap thấp như: Chuối, quả việt quất, dưa lưới, nho, kiwi, chanh, cam quýt, đu đủ, dâu, bưởi...

- Các loại quả hạch: Hạnh nhân, hạt phỉ, macca, hạt thông, quả óc chó

- Các loại hạt: hạt bí ngô và hạt hướng dương hạt chia và hạt lanh là những loại hạt đem đến nhiều lợi ích nhất cho người mắc IBS. Chúng cung cấp nguồn chất xơ và axit béo omega-3 dồi dào, giúp cải thiện triệu chứng táo bón, khó chịu, đầy hơi. 

- Thực phẩm lên men: Thực phẩm lên men như sữa chua, kimchi, dưa cải bắp có chứa nhiều lợi khuẩn rất tốt cho đường tiêu hóa. 

Hy vọng các thông tin vừa rồi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về  hội chứng ruột kích thích, từ đó biết cách phòng ngừa, cải thiện và kiểm soát tình trạng này tốt hơn nhé!

Theo Người đưa tin