Bạn đã bao giờ nghe đến thuật ngữ “rối loạn chuyển hóa” chưa? Đây là một trong những vấn đề sức khỏe nổi bật nhất trong thời đại ngày nay. Một nghiên cứu mới trên Tạp chí The Lancet cho thấy các vấn đề về trao đổi chất như huyết áp cao, lượng đường trong máu tăng cao và béo phì đã dẫn đến tình trạng sức khỏe kém và tử vong sớm ở mọi người tăng 50% trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2021. Những phát hiện gần đây nêu bật những hậu quả về sức khỏe của dân số già và lối sống thay đổi.

Nghiên cứu cho thấy những người trong độ tuổi từ 15 đến 49 dễ bị tổn thương hơn với chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể), lượng đường trong máu và huyết áp cao. Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe (IHME) lưu ý rằng cần phải giải quyết các yếu tố rủi ro có thể phòng ngừa được như ô nhiễm không khí, hút thuốc, nhẹ cân và mang thai ngắn ngày.

Dưới đây là tất cả mọi thứ bạn cần biết về tác động của rối loạn chuyển hóa và ảnh hưởng của chúng đối với dân số toàn cầu.

Rối loạn chuyển hóa là gì?

Rối loạn chuyển hóa xảy ra khi có điều gì đó không ổn trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, đó là phản ứng hóa học trong tế bào của cơ thể làm biến đổi thức ăn thành năng lượng. Trao đổi chất bao gồm chuyển đổi thức ăn thành năng lượng, xây dựng hoặc phá vỡ các phân tử và điều chỉnh các chức năng của cơ thể. Bất kỳ phản ứng hóa học bất thường nào trong quá trình trao đổi chất của bạn đều có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa.

Rối loạn chuyển hóa thường gặp

Nghiên cứu của Lancet cho thấy những rối loạn chuyển hóa này có thể làm tăng nguy cơ sức khỏe kém và tử vong sớm:

1. Huyết áp cao

Còn được gọi là tăng huyết áp, huyết áp cao xảy ra khi lực máu đẩy vào thành mạch máu cao. Huyết áp của bạn bình thường ở mức 120/80 mmHg và cao khi vượt quá 139/89 mmHg. Nếu huyết áp tiếp tục duy trì ở mức cao có thể dẫn đến các biến chứng như bệnh tim mạch.

Huyết áp cao là một rối loạn chuyển hóa phổ biến.

2. Lượng đường trong máu tăng cao

Về mặt y học có tên là tăng đường huyết, nó còn được gọi là đường huyết cao hoặc lượng đường trong máu cao. Nó xảy ra khi cơ thể bạn không thể sản xuất đủ lượng hormone gọi là insulin. Nó là một loại hormone cho phép glucose trong máu đi vào tế bào, cung cấp năng lượng cho chúng hoạt động. Khi cơ thể bạn không thể sử dụng insulin đúng cách, nó có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin. Nếu ai đó bị tăng đường huyết, điều này có nghĩa là họ mắc bệnh tiểu đường.

3. Chỉ số khối máu cao (BMI)

Chỉ số khối máu hay BMI là thước đo lượng mỡ trong cơ thể bạn, được tính dựa trên chiều cao và cân nặng. Chỉ số BMI càng cao thì nguy cơ béo phì và các bệnh về sức khỏe càng cao. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cancers, người có chỉ số BMI cao có thể có nguy cơ mắc bệnh tim, huyết áp cao, tiểu đường, viêm xương khớp, ngưng thở khi ngủ và thậm chí là ung thư.

4. Cholesterol “xấu” LDL cao

LDL hoặc lipoprotein mật độ thấp, còn được gọi là cholesterol “xấu”, dẫn đến sự tích tụ cholesterol trong động mạch của bạn. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Anh cho thấy mức cholesterol “xấu” cao có thể khiến bạn dễ mắc các bệnh như bệnh tim.

Lối sống kém dẫn đến rối loạn chuyển hóa như thế nào?

Lựa chọn lối sống kém có thể làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển rối loạn chuyển hóa. Đây là cách các yếu tố lối sống khác nhau ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của bạn và dẫn đến rối loạn chuyển hóa:

1. Chế độ ăn uống không lành mạnh

Nếu bạn áp dụng chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện, chất béo không lành mạnh và lượng calo quá mức, bạn có thể có nguy cơ tăng cân, kháng insulin và tăng lượng đường trong máu. Một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Scientific Reports cho thấy chế độ ăn uống không lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ phát triển chứng rối loạn chuyển hóa.

2. Lối sống ít vận động

Nhờ các mô hình lai, việc ngồi lâu và không hoạt động đã trở nên phổ biến hơn. Một nghiên cứu được công bố trên Frontiers cho thấy việc thiếu hoạt động thể chất có thể làm giảm khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu và mức insulin của cơ thể, dẫn đến tình trạng kháng insulin và rối loạn chức năng trao đổi chất.

3. Uống quá nhiều rượu

Uống quá nhiều rượu có thể cản trở chức năng gan và khả năng chuyển hóa chất dinh dưỡng của cơ thể, làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa như tiểu đường và các bệnh tim mạch. Theo John Hopkins Medicine, uống rượu quá nhiều có thể góp phần gây ra bệnh tim.

4. Thói quen ngủ kém

Chất lượng giấc ngủ kém có thể ảnh hưởng đến việc điều hòa hormone, bao gồm các hormone kiểm soát sự thèm ăn, trao đổi chất và lượng đường trong máu. Thiếu ngủ mãn tính có liên quan đến tăng cân, kháng insulin và tăng nguy cơ phát triển rối loạn chuyển hóa.

5. Căng thẳng mãn tính

Căng thẳng đã trở thành một phần trong cuộc sống của mọi người nhưng quá nhiều căng thẳng có thể gây ra các vấn đề về nội tiết tố thúc đẩy tình trạng viêm, kháng insulin và tăng cân. Theo một tập hợp các bài báo của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia, tất cả những điều này góp phần gây ra rối loạn chức năng trao đổi chất và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường loại 2, tăng huyết áp và bệnh tim.

Căng thẳng mãn tính có thể gây ra sự khởi phát của rối loạn chuyển hóa.

6. Hút thuốc

Khói thuốc lá chứa độc tố có thể làm hỏng mạch máu, thúc đẩy tình trạng viêm và cản trở quá trình trao đổi chất. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, hút thuốc có liên quan đến việc tăng nguy cơ kháng insulin, tiểu đường loại 2 và các biến chứng tim mạch.

Chìa khóa để giảm nguy cơ phát triển các rối loạn chuyển hóa này là có lối sống lành mạnh bằng cách ăn một chế độ ăn uống bổ dưỡng, hoạt động thể chất thường xuyên, tránh căng thẳng, uống rượu, hút thuốc và ngủ đúng cách. Bạn phải luôn chú ý đến các triệu chứng của rối loạn chuyển hóa được đề cập ở trên để ngăn ngừa bệnh tật. Ngoài ra, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của rối loạn chuyển hóa.

Thanh Thanh

Theo Người đưa tin