Chứng đau nửa đầu là gì?

Chứng đau nửa đầu (hay Migraine) là một tình trạng thần kinh có thể gây ra nhiều triệu chứng. Nó thường có đặc điểm là đau đầu dữ dội và đau nhói ở một bên đầu. Các triệu chứng có thể bao gồm buồn nôn, nôn, khó nói, tê hoặc ngứa ran, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh. Chứng đau nửa đầu thường có tính chất gia đình và có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi.

Đau nửa đầu là một tình trạng thần kinh có thể gây ra nhiều triệu chứng như buồn nôn, khó khói, nhạy cảm với ánh sáng - (Ảnh: Freepik).

Đối với một số người, sẽ có một triệu chứng cảnh báo được gọi là hào quang xảy ra trước hoặc cùng với cơn đau đầu. Hào quang có thể bao gồm rối loạn thị giác, chẳng hạn như nhấp nháy ánh sáng hoặc điểm mù, hoặc các rối loạn khác, chẳng hạn như ngứa ran ở một bên mặt hoặc ở cánh tay, chân và khó khăn khi nói.

Các triệu chứng của chứng đau nửa đầu

Chứng đau nửa đầu, thường bắt đầu ở thời thơ ấu, thanh thiếu niên hoặc giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành. Nó có thể tiến triển qua bốn giai đoạn: Triệu chứng báo trước, hào quang, tấn công và sau cơn đau. Tuy nhiên, không phải ai bị đau nửa đầu cũng trải qua tất cả các giai đoạn này.

Giai đoạn 1: Triệu chứng báo trước (Prodrome)

Trước khi bị đau nửa đầu khoảng một hoặc hai ngày, bạn có thể nhận thấy những thay đổi mơ hồ cảnh báo cơn đau nửa đầu sắp tới. Các dấu hiệu này bao gồm: Táo bón, thay đổi tâm trạng từ trầm cảm sang hưng phấn, thèm ăn, cứng cổ, tăng cảm giác khát, đi tiểu nhiều và ngáp thường xuyên.

Giai đoạn 2: Hào quang (Aura)

Những triệu chứng của hào quang xuất phát từ hệ thống thần kinh và thường liên quan đến thị lực. Chúng thường bắt đầu dần dần, trong khoảng thời gian từ 5 đến 20 phút và kéo dài dưới một giờ. Trong giai đoạn này, bạn có thể:

- Nhìn thấy các chấm đen, đường lượn sóng, tia sáng nhấp nháy hoặc những thứ không có thực (ảo giác).

- Không thể nhìn thấy bất kỳ thứ gì

- Có cảm giác ngứa ran hoặc tê ở một bên cơ thể

- Không thể nói một cách rõ ràng

- Có cảm giác nặng ở tay và chân

- Cảm giác ù tai

- Nhận thấy những thay đổi về mùi, vị hoặc xúc giác

Đau nửa đầu thường bắt đầu như một cơn đau âm ỉ và phát triển thành cơn đau dữ dội - (Ảnh: Freepik).

Giai đoạn 3: Tấn công (Attack)

Đau nửa đầu thường bắt đầu như một cơn đau âm ỉ và phát triển thành những cơn đau nhói. Nó thường trở nên tồi tệ hơn khi hoạt động thể chất. Cơn đau có thể di chuyển từ bên này sang bên kia, có thể ở phía trước đầu hoặc có thể cảm thấy như ảnh hưởng đến toàn bộ đầu. Khoảng 80% số người bị buồn nôn kèm theo đau đầu và khoảng một nửa bị nôn. Bạn cũng có thể trông nhợt nhạt và có mùi hôi hoặc cảm thấy yếu ớt.

Hầu hết các cơn đau nửa đầu kéo dài khoảng 4 giờ, nhưng những cơn nặng có thể kéo dài hơn 3 ngày. Thông thường bạn sẽ bị từ hai đến bốn cơn đau đầu mỗi tháng. Một số người có thể bị đau nửa đầu vài ngày một lần, trong khi những người khác lại bị một hoặc hai lần một năm.

Giai đoạn 4: Sau cơn đau (Postdrome)

Giai đoạn này có thể kéo dài đến một ngày sau cơn đau đầu. Các triệu chứng bao gồm:

- Cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức hoặc cáu kỉnh

- Cảm thấy sảng khoái hoặc vui vẻ bất thường

- Đau hoặc yếu cơ

- Cảm giác thèm ăn hoặc chán ăn

Khi nào đến gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức hoặc đến phòng cấp cứu nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng nào sau đây:

- Đau đầu đột ngột, dữ dội

- Đau đầu kèm theo sốt, cứng cổ, rối loạn tâm thần, co giật, nhìn mờ, suy nhược, khó nói

- Đau đầu xảy ra sau chấn thương ở đầu, đặc biệt nếu cơn đau đầu trở nên tồi tệ hơn

- Đau đầu trở nên tồi tệ hơn sau khi ho, hoạt động gắng sức hoặc chuyển động đột ngột

- Tình trạng đau đầu bắt đầu xảy ra ở những người trên 50 tuổi

Các loại đau nửa đầu

Chứng đau nửa đầu có một số loại nhưng phổ biến nhất là chứng đau nửa đầu có hào quang (đau nửa đầu cổ điển) và chứng đau nửa đầu không có hào quang (chứng đau nửa đầu thông thường).

Các loại đau nửa đầu khác bao gồm:

Đau nửa đầu do kinh nguyệt: Chứng đau nửa đầu này xảy ra khi cơn đau đầu có liên quan đến thời kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.

Đau nửa đầu âm thầm: Loại này còn được gọi là chứng đau nửa đầu acephalgic. Bạn có các triệu chứng hào quang mà không đau đầu.

Đau nửa đầu tiền đình: Bạn gặp vấn đề về thăng bằng, chóng mặt, buồn nôn và nôn, có hoặc không kèm theo đau đầu. Loại này thường xảy ra ở những người có tiền sử say tàu xe.

Đau nửa đầu ở bụng: Các chuyên gia không biết nhiều về loại này. Nó gây đau bụng, buồn nôn và nôn. Nó thường xảy ra ở trẻ em và có thể thay đổi thành chứng đau nửa đầu cổ điển sau khi lớn lên.

Đau nửa đầu liệt nửa người: Chứng đau nửa đầu này gây yếu một bên cơ thể hoặc liệt nửa người trong thời gian ngắn. Bạn cũng có thể cảm thấy tê, chóng mặt hoặc thay đổi thị lực. Những triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ, vì vậy hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Đau nửa đầu thị giác: Đây còn được gọi là chứng đau nửa đầu ở mắt hoặc võng mạc. Nó gây mất thị lực trong thời gian ngắn, một phần hoặc toàn bộ ở một mắt, cùng với đau âm ỉ sau mắt và có thể lan ra phần còn lại của đầu. Hãy gọi trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ thay đổi nào về thị lực.

Đau nửa đầu với hào quang thân não: Các triệu chứng như chóng mặt, lú lẫn hoặc mất thăng bằng có thể xảy ra trước khi đau đầu. Cơn đau cũng có thể ảnh hưởng đến phía sau đầu. Những triệu chứng này thường bắt đầu đột ngột và có thể đi kèm với khó nói, ù tai và nôn mửa. Loại đau nửa đầu này có liên quan chặt chẽ đến sự thay đổi hormone và chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ trưởng thành.

Chứng đau nửa đầu trạng thái: Loại đau nửa đầu nghiêm trọng này có thể kéo dài hơn 72 giờ. Cơn đau và buồn nôn dữ dội đến mức bạn có thể phải đến bệnh viện. Đôi khi, sử dụng thuốc hoặc từ bỏ một loại thuốc nào đó có thể gây ra tình trạng này.

Đau nửa đầu quanh hốc mắt: Loại đau nửa đầu này gây đau xung quanh mắt, bao gồm tê liệt các cơ xung quanh mắt. Đây là một trường hợp cấp cứu y tế vì các triệu chứng cũng có thể do áp lực lên các dây thần kinh phía sau mắt hoặc do chứng phình động mạch. Các triệu chứng khác bao gồm sụp mí mắt, nhìn đôi hoặc các thay đổi về thị lực khác.

Nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu

Nguyên nhân chính xác của chứng đau nửa đầu hiện vẫn chưa được xác định, mặc dù chúng dường như có liên quan đến những thay đổi trong não và gen của mỗi người. Trong nhiều năm, các nhà khoa học cho rằng chứng đau nửa đầu xảy ra do sự thay đổi lưu lượng máu trong não.

Các giả thuyết hiện tại cho rằng chứng đau nửa đầu có khả năng bắt đầu khi các tế bào thần kinh hoạt động quá mức gửi tín hiệu kích hoạt dây thần kinh sinh ba mang lại cảm giác cho đầu và mặt. Điều này báo hiệu cho cơ thể giải phóng các hóa chất như serotonin và peptit liên quan đến gen calcitonin (CGRP). CGRP làm cho các mạch máu trong niêm mạc não sưng lên. Sau đó, chất dẫn truyền thần kinh gây ra viêm và đau.

Một số tác nhân gây đau nửa đầu phổ biến bao gồm:

Thay đổi nội tiết tố: Nhiều phụ nữ nhận thấy rằng họ bị đau đầu xung quanh kỳ kinh nguyệt, khi đang mang thai hoặc khi đang rụng trứng. Các triệu chứng cũng có thể liên quan đến thời kỳ mãn kinh, biện pháp tránh thai sử dụng hormone hoặc liệu pháp thay thế hormone.

Tình trạng căng thẳng: Khi căng thẳng, não tiết ra các hóa chất có thể gây ra những thay đổi mạch máu dẫn đến chứng đau nửa đầu.

Thực phẩm: Một số thực phẩm và đồ uống, chẳng hạn như pho mát lâu năm, rượu và các chất phụ gia thực phẩm như nitrat có trong thịt nguội, xúc xích và bột ngọt, có thể gây ra chứng đau nửa đầu ở một số người.

Caffeine: Tiêu thụ quá nhiều hoặc không tiêu thụ nhiều caffeine như thói quen bình thường có thể gây ra đau nửa đầu.

Tiêu thụ quá nhiều hoặc không tiêu thụ nhiều caffeine như thói quen bình thường có thể gây ra đau nửa đầu - (Ảnh: Freepik).

Thay đổi về thời tiết: Những thay đổi đột ngột về thời tiết như bão, thay đổi áp suất không khí, gió mạnh hoặc thay đổi độ cao đều có thể gây ra chứng đau nửa đầu.

Ô nhiễm: Thuốc lá, tiếng ồn lớn, ánh đèn quá sáng và các mùi mạnh có thể gây ra chứng đau nửa đầu.

Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc giãn mạch, giúp mở rộng mạch máu cũng có thể kích hoạt chứng đau nửa đầu.

Hoạt động thể chất: Điều này bao gồm cả tập thể dục và quan hệ tình dục.

Thay đổi về giấc ngủ: Bạn có thể bị đau nửa đầu khi ngủ quá nhiều hoặc ngủ không đủ giấc.

Các yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ phát triển chứng đau nửa đầu

Một số yếu tố khiến bạn dễ bị chứng đau nửa đầu, bao gồm:

Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc chứng đau nửa đầu cao gấp 3 lần so với nam giới.

Lịch sử gia đình: Một người có nguy cơ cao phát triển chứng đau nửa đầu nếu có một thành viên trong gia đình mắc phải tình trạng này.

Tuổi tác: Mặc dù chứng đau nửa đầu thường bắt đầu xảy ra ở tuổi vị thành niên nhưng nó cũng có thể phát triển ở bất kỳ độ tuổi nào. Chứng đau nửa đầu có xu hướng lên đến đỉnh điểm ở độ tuổi 30, và dần dần trở nên ít nghiêm trọng và ít thường xuyên hơn trong những năm tiếp theo.

Các điều kiện y tế khác: Trầm cảm, lo lắng, rối loạn lưỡng cực, rối loạn giấc ngủ và động kinh cũng làm tăng nguy cơ bị đau nửa đầu.

Đau nửa đầu có xu hướng lên đỉnh điểm ở độ tuổi 30 - (Ảnh: Freepik).

Chẩn đoán chứng đau nửa đầu

Nếu bạn bị đau nửa đầu hoặc tiền sử gia đình bị đau nửa đầu, các bác sĩ có thể chẩn đoán chứng đau nửa đầu dựa trên tiền sử bệnh, các triệu chứng và khám sức khỏe tổng quát và thần kinh. Nếu thấy tình trạng bất thường, phức tạp hoặc đột ngột trở nên nghiêm trọng, các xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra cơn đau có thể bao gồm:

- Xét nghiệm máu

- Các xét nghiệm hình ảnh như chụp MRI hoặc CT

- Điện não đồ (EEG)

Các biện pháp điều trị chứng đau nửa đầu

Điều trị chứng đau nửa đầu nhằm mục đích ngăn chặn các triệu chứng và ngăn ngừa các cuộc tấn công trong tương lai. Nhiều loại thuốc đã được thiết kế để điều trị chứng đau nửa đầu hoặc thậm chí ngăn ngừa chúng. Các phương pháp điều trị chứng đau nửa đầu phổ biến bao gồm:

Giảm đau: Thuốc không kê đơn (OTC) thường hoạt động tốt. Các thành phần chính là acetaminophen, aspirin, caffeine và ibuprofen. Những người dưới 19 tuổi không được uống aspirin vì nguy cơ mắc hội chứng Reye. Hãy cẩn thận khi bạn dùng thuốc giảm đau OTC, vì chúng cũng có thể gây đau đầu. Nếu sử dụng chúng quá nhiều, bạn có thể bị đau đầu hồi ứng hoặc trở nên phụ thuộc vào chúng.

Nếu bạn dùng bất kỳ loại thuốc giảm đau OTC nào hơn 2 ngày một tuần, hãy nói chuyện với bác sĩ. Họ có thể đề xuất các loại thuốc kê đơn hoạt động tốt hơn để chấm dứt cơn đau nửa đầu, bao gồm cả triptan, cũng như các loại thuốc ditans và gepants mới hơn. Bác sĩ sẽ cho bạn biết nếu chúng phù hợp.

Thuốc buồn nôn: Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc nếu bạn bị buồn nôn do chứng đau nửa đầu.

Triptan: Những loại thuốc này giúp cân bằng các chất hóa học trong não. Bạn có thể sử dụng thuốc này theo dạng viên uống, thuốc xịt mũi hoặc theo đường tiêm. Một số loại thuốc dạng này bao gồm almotriptan, eletriptan, sumatriptan, rizatriptan và zolmitriptan.

Ergotamine: Loại thuốc này cũng hoạt động trên các chất hóa học trong não.

Lasmiditan: Thuốc này giúp giảm đau, buồn nôn và nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh.

Thuốc đối kháng thụ thể CGRP: Bác sĩ có thể cho bạn dùng rimegepant hoặc ubrogepant nếu các phương pháp điều trị khác không hữu ích.

Thuốc phòng ngừa: Nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, cơn đau đầu của bạn nghiêm trọng hoặc bạn bị chứng đau nửa đầu hơn bốn ngày trong tháng, bác sĩ có thể đề xuất những loại thuốc này.

Các loại thuốc phòng ngừa bao gồm thuốc chống động kinh, thuốc huyết áp (như thuốc chẹn beta và thuốc chẹn kênh canxi), một số thuốc chống trầm cảm và tiêm botulinum toxin type A (Botox). Thuốc đối kháng CGRP như eptinezumab, erenumab, fremanezumab và galcanezumab cũng có thể ngăn ngừa chứng đau nửa đầu.

Kích thích từ xuyên sọ (TMS): Bạn đặt thiết bị này ở phía sau đầu khi bắt đầu cơn đau nửa đầu kèm theo hào quang. Nó gửi một xung năng lượng từ trường đến một phần não và có thể dừng hoặc giảm đau.

Các thiết bị điều biến thần kinh: Các thiết bị này có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh phế vị và dây thần kinh sinh ba để làm giảm hoặc ngăn ngừa chứng đau nửa đầu.

Các biến chứng của chứng đau nửa đầu

Việc dùng thuốc giảm đau kết hợp hơn 10 ngày một tháng trong ba tháng hoặc với liều lượng cao hơn có thể gây ra chứng đau đầu do lạm dụng thuốc nghiêm trọng. Điều này cũng đúng trong trường hợp bạn dùng aspirin hoặc ibuprofen hơn 15 ngày một tháng hoặc triptans, sumatriptan, rizatriptan hơn chín ngày một tháng.

Đau đầu do lạm dụng thuốc xảy ra khi thuốc ngừng giảm đau và bắt đầu gây đau đầu trở lại. Sau đó, bạn lại sử dụng thêm thuốc giảm đau để tiếp tục chu kỳ.

Phong cách sống và các biện pháp khắc phục tại nhà

Khi các triệu chứng của chứng đau nửa đầu bắt đầu, bạn hãy thử đi đến một căn phòng tối và yên tĩnh. Nhắm mắt lại và nghỉ ngơi hoặc chợp mắt. Đặt một miếng vải được làm mát hoặc túi nước đá được bọc trong khăn trên trán hoặc sau cổ.

Các phương pháp thực hành khác có thể làm dịu chứng đau nửa đầu kèm theo cơn đau bao gồm:

Thực hiện các kỹ thuật thư giãn: Các kỹ thuật thư giãn giúp bạn đối phó với các tình huống căng thẳng, có thể giảm triệu chứng đau nửa đầu mà bạn mắc phải.

Thực hiện các động tác thư giãn giúp giảm căng thẳng, giảm đau nửa đầu hiệu quả - (Ảnh: Freepik).

Xây dựng thói quen ngủ và ăn uống: Không nên ngủ quá nhiều hoặc quá ít. Xây dựng và tuân theo một lịch trình ngủ và thức dậy nhất quán hàng ngày. Bạn cũng nên cố gắng ăn các bữa vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Uống nhiều nước: Cung cấp đủ nước cho cơ thể luôn tốt trong mọi trường hợp.

Theo dõi lịch sử đau đầu: Tiếp tục ghi vào nhật ký cơn đau đầu ngay cả khi đã gặp bác sĩ. Nó sẽ giúp bạn tìm hiểu thêm về những gì gây ra chứng đau nửa đầu và cách điều trị hiệu quả nhất.

Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục nhịp điệu thường xuyên giúp làm giảm căng thẳng và có thể giúp ngăn ngừa chứng đau nửa đầu. Nếu bác sĩ đồng ý, hãy chọn hoạt động thể dục nhịp điệu mà bạn yêu thích, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội và đi xe đạp. Tuy nhiên, hãy khởi động từ từ vì tập thể dục cường độ cao đột ngột có thể gây đau đầu.

Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên cũng giúp bạn giảm cân hoặc duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh. Béo phì cũng được cho là một yếu tố gây ra chứng đau nửa đầu.

Đau nửa đầu dù không đe dọa đến tính mạng nhưng những cơn đau liên tiếp sẽ ảnh hưởng đến mọi hoạt động trong cuộc sống thường nhật. Nếu bản thân thuộc một trong số các nhóm đối tượng dễ mắc chứng đau nửa đầu, tốt nhất là nên xây dựng lối sống lành mạnh, phù hợp và thực hiện các biện pháp khắc phục thật hiệu quả.

Ánh Dương

Theo Người đưa tin